اسمز معکوس نوعی پدیده فیزیکی است که در طی آن می‌توان آب را شیرین کرد. به عبارتی دیگر می‌توان گفت اسمز معکوس فیلتری است که از منافذ بسیار‌ ریزی تشکیل شده که می‌تواند ویروس و باکتری را از آب جدا کند. به این صورت که آب با فشار از فیلتر اسمز معکوس عبور خواهد کرد و تا ۹۸ درصد مواد معدنی که در آب آشامیدنی حل شده است، به همراه کلوئید‌های موجود در آب را حذف می‌کند. در واقع فرآیندی مهم در تصفیه آب است که می‌توان با کمک آن از محلولی که حلال و ناخالصی با هم ترکیب شده، با یک غشا نیمه تروا حلال خالص تهیه نموده و آب شور را تبدیل به آب شیرین کرد.

بیشتر بخوانید» همانطور که می دانید یکی از اساسی ترین اهداف تصفیه آب، ضدعفونی آب است. یکی از روش های ضدعفونی آب با استفاده از ازن صورت می گیرد. به منظور آشنایی با فرآیند ضدعفونی آب با ازن، روی لینک داده شده کلیک کنید. 

 نحوه عملکرد اسمز معکوس به چه صورت است؟

در دستگاه‌های تصفیه آب، ابتدا آب از پیش تصفیه‌ها عبور کرده که در طی این فرآیند شن، ماسه، گل و لای از آن گرفته شده و آب زلال‌تر خواهد شد. سپس آب با فشار زیاد وارد فیلتر اسمز معکوس می‌شود. در واقع فیلتر اسمز معکوس یا همان ممبران متشکل از چندین لایه غشاء نیمه تروا می‌باشد که دارای منافذ بسیار ‌ریزی است، که هر ذراتی که بزرگتر از یک دهم میکرون باشد را از آب گرفته و به فاضلاب منتقل می‌کند. فیلتر اسمز معکوس مانند یک صافی ریز عمل کرده و ناخالصی‌ها ریز را از آب جدا کرده و فیلتر می‌کند.

این تکنولوژی برای تصفیه آب شهری و در انواع مختلفی کاربرد داشته و ساخته شده است. به عبارتی دیگر تصفیه آب شیرین به روش اسمز معکوس، یکی از اصلی ترین کاربردهای آن است. همچنین از مهم‌ترین کاربردهای دیگر این دستگاه، می‌توان به تامین آب دیالیز، آب دیگ‌های بخار، تامین آب برای صنایع داروسازی، لوازم بهداشتی و … نیز اشاره نمود.

اجزاء اسمز معکوس کدامند؟

برای این که بیشتر با کاربرد و نحوه عملکرد دستگاه اسمز معکوس آشنا شویم، بهتر است اجزاء آن نیز شناخته و مورد بررسی قرار دهیم. این دستگاه متشکل از ۱۲ بخش می‌باشد که هر یک در عملکرد مطلوب فرآیند تصفیه آب نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند.

در واقع هر واحد تصفیه آب اسمز معکوس مجموعه‌ای از اجزاء مختلف بوده که مجموع عملکرد صحیح هر یک از آن‌ها ها موجب می‌شد تا آب غیر قابل شرب به آب تمیز و با کیفیت و قابل آشامیدن تبدیل شود.

که در ادامه به شرح آن خواهیم پرداخت.

• پمپ تزریق کلر

 عملکرد آن به این شکل است که مقداری کلر به خوراک تزریق می‌شود تا فلزات سنگین محلول در آب تغییر حالت فیزیکی داده و در نهایت به کمک مدیا فیلتر حذف شوند.

بیشتر بخوانید» به منظور آشنایی با تفاوت فیلتر تصفیه آب با سختی‌گیر آب، روی لینک داده شده کلیک کنید. 

• تانک ذخیره خوراک

در واقع فقدان خوراک کافی می‌تواند به پمپ آسیب برساند. بنابراین، داشتن مخزن یا تانک ذخیره سازی بزرگ برای ذخیره خوراک مصرفی می‌تواند کمک زیادی به این فرآیند کرده و لازم است.

• پمپ جریان خوراک

وظیفه اصلی پمپ خوراک، ایجاد فشار اولیه لازم جهت منتقل کردن آب از تانک ذخیره به واحد تصفیه نیز می‌باشد.

• فیلتر چند لایه یا مدیا فیلتر

  در واقع غشاها قادر به حذف برخی از ترکیبات و آلودگی‌های موجود در آب نمی‌باشند. بنابراین فیلتر چند لایه به شکلی خاص ترکیباتی را که سیستم اسمز معکوس  قادر به از بین بردن آن است را مورد هدف قرار داده و آن‌ها را به خوبی از جریان آب حذف خواهد کرد.

• فیلتر کربن فعال

 گاهی ممکن است آلوده کننده‌هایی که سبب بو و طعم بد و نامطلوب آب می‌شوند به وسیله فیلتر اسمز معکوس از بین نرود، بنابراین می‌توان توسط فیلتر کربن فعال این آلودگی‌ها را از بین برده و حذف کرد.

بیشتر بخوانید» ما در مقاله ای جداگانه به طور جامع به این موضوع که پیش تصفیه در سیستم های آب شیرین کن چگونه انجام می شود پرداخته ایم. به منظور آشنایی با این فرآیند، روی لینک داده شده کلیک کنید. 

• سیستم اتوماتیک نرم کننده آب یا کاهش دهنده سختی آب

  در واقع این نرم کننده‌ها برای کاهش سختی آب مورد استفاده قرار می‌گیرند. لازم به ذکر است که این سیستم برای دستگاه‌های کوچک مناسب می‌باشد.

• سیستم تزریق شیمیایی آنتی اسکالانت

 این سیستم در حقیقت جهت جلوگیری از تشکیل رسوب و همچنین گرفتگی‌های غشای اسمز معکوس، و البته با تزریق یک دوز مشخص از ترکیبات شیمیایی آنتی اسکالانت، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• سیستم اسمز معکوس یا قلب واحد تصفیه آب

  می‌توان گفت اسمز معکوس در واقع قلب یک واحد تصفیه آب محسوب می‌شود. عملکرد سیستم اسمز معکوس به این صورت است که حجم آب مورد نیاز را تا اندازه کافی تامین کرده، اما ممکن است مقدار زیادی آب شور تولید کند، که این نیازمند مدیریت است. مدیریت آن به صورتی است که آب شور را به حوضچه‌های تبخیر هدایت کرده و فرآیند تبخیر در آن صورت بگیرد.

• تانک ذخیره آب تصفیه شده

معمولا آب تصفیه شده به وسیله سیستم اسمز معکوس به یک مخزن یا تانک ذخیره بزرگ منتقل می‌شود، که اگر از این سیستم یعنی تانک ذخیره آب تصفیه استفاده نشود، در این صورت سیستم برای تهیه آب شیرین می‌بایست مدام و یه صورت پیوسته در حال کار کردن باشد و اگر به هر دلیلی خاموش شود دبگر قادر به دستیابی به آب تصفیه نخواهیم بود.

• سیستم تزریق کلر

 در صورتی که لازم باشد آب تصفیه شده بیشتر از یک روز ذخیره شود، بهتر است تا برای حفظ پاکیزگی آن و جلوگیری از رشد باکتری‌ها مقداری کلر به دورن آب تزریق شود، که این عمل به وسیله سیستم تزریق کلر انجام می‌شود.

• پمپ انتقال آب

عملکرد پمپ انتقال آب به این صورت است که آب تمیز و تصفیه شده را از تانک ذخیره خوراک به محلی که آب قرار است استفاده شود، منتقل می‌کند. انتخاب نوع این پمپ بر اساس فاصله و اندازه و حجم مورد نیاز صورت خواهد گرفت. همچنین لازم به ذکر است که جنس این پمپ می‌بایست حتما از فولاد ضد زنگ باشد تا موجب جلوگیری از آلودگی به آب شود.

• سیستم استریل آب توسط اشعه یو وی

سیستم استریل کننده یو وی بعد از مخزن ذخیره سازی آب و به عنوان یک دستگاه ضد عفونی نهایی قرار خواهد گرفت. این سیستم قادر است به عنوان جایگزینی برای سیستم تزریق کلر مورد استفاده قرار گیرد.